SPUTNİK 1: İNSANLIĞIN UZAYDAKİ İLK ADIMI
4 Ekim 1957'de fırlatılan Sputnik 1, insanlık tarihinde uzaya gönderilen ilk yapay uydudur. Sovyetler Birliği'nin bu başarısı Uzay Çağı'nın resmi başlangıcı olarak kabul edilir.
TEKNİK ÖZELLİKLER VE FIRLATMA
4 Ekim 1957 tarihinde, saat 22:28'de (Moskova saati) Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatılan Sputnik 1, insanlığın uzaydaki ilk yapay uydusuydu. Kazakistan'da (o dönem SSCB toprakları) bulunan bu üsten, R-7 ICBM'nin uyarlanmış bir versiyonu olan roketle uzaya gönderildi.
Sputnik 1, 83,6 kg ağırlığında, alüminyumdan yapılmış parlak bir küreydi. 58 cm çapındaki bu kürenin dışında dört uzun anten bulunuyordu. Basit yapısına rağmen, insanlık tarihinde çığır açan bir teknolojik başarıydı.
Uydu, fırlatıldıktan sonra 92 gün boyunca Dünya yörüngesinde kaldı ve bu süre zarfında 1.440 tur attı. 4 Ocak 1958'de atmosfere girerek tamamen yandı.

00:19

YouTube

Sputnik Sinyal Sesi

This is what you would heard had you tuned in to Sputnik 1's radio signal on Oct. 4, 1957.

SİNYALLER VE BİLİMSEL KATKILAR
Radyo Sinyalleri
Sputnik 1, fırlatıldıktan hemen sonra 20.005 MHz ve 40.002 MHz frekanslarında karakteristik "bip-bip" radyo sinyalleri göndermeye başladı. Bu sinyaller tam 22 gün boyunca (26 Ekim 1957'ye kadar) kesintisiz olarak dünyaya iletildi.
Küresel Dinleme
Bu basit sinyaller hem amatör telsizciler hem de bilim insanları tarafından dünyanın dört bir yanında dinlenebildi. İnsanlık ilk kez uzaydan gelen yapay bir sinyali yakalayabiliyordu.
Bilimsel Veriler
Sinyaller sayesinde atmosferin yoğunluğu, iyonosfer katmanları ve uzaydaki sıcaklık değişimleri gibi konularda ilk bilimsel veriler elde edildi. Bu veriler, daha sonraki uzay araştırmaları için temel oluşturdu.
DÜNYA ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Sputnik Krizi
Sputnik'in fırlatılması özellikle ABD'de büyük bir şok etkisi yarattı. "Sputnik Krizi" olarak bilinen bu olay, ABD'nin uzay teknolojileri konusunda geride kaldığı endişesini doğurdu.
NASA'nın Kuruluşu
Bu kriz, ABD'nin uzay araştırmalarına ağırlık vermesine ve 1958 yılında NASA'nın (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) kurulmasına doğrudan zemin hazırladı.
Uzay Çağı'nın Başlangıcı
Sputnik 1'in fırlatılması, resmi olarak Uzay Çağı'nın başlangıcı kabul edilir ve insanlık tarihinde teknolojik bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti.
SPUTNİK 1'İN KRONOLOJİSİ
1
4 Ekim 1957
Sputnik 1, Baykonur Uzay Üssü'nden başarıyla fırlatıldı. İnsanlık tarihinde ilk kez yapay bir uydu Dünya yörüngesine yerleştirildi.
2
4-26 Ekim 1957
Uydu, karakteristik "bip-bip" radyo sinyallerini 22 gün boyunca kesintisiz olarak dünyaya iletti. Bu sinyaller dünya genelinde hem amatör hem de profesyonel istasyonlar tarafından kaydedildi.
3
3 Kasım 1957
Sputnik 1'in başarısının hemen ardından, Sputnik 2 fırlatıldı. Bu uyduda Laika isimli köpek bulunuyordu ve uzaya gönderilen ilk canlı oldu.
4
4 Ocak 1958
Sputnik 1, 92 günlük yörünge yolculuğu ve 1.440 tur sonrasında Dünya atmosferine girerek tamamen yandı. Böylece insanlık tarihindeki ilk uzay aracının görevi sona erdi.
GELİŞTİRİLME SÜRECİ VE BİLİM İNSANLARI
Sputnik'in ortaya çıkışı, II. Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği'nin bilimsel ve askeri üstünlük arayışının bir sonucuydu. Proje üzerinde 1954-1957 yılları arasında yoğun şekilde çalışıldı, ancak temel roket araştırmalarının kökeni 1940'lara dayanıyordu.
Sergey Korolyov
Projenin başındaki "Baş Tasarımcı" olarak görev aldı. Sovyet uzay programının babası kabul edilir ve uzun yıllar kimliği gizli tutuldu.
Mikhail Tikhonravov
Uydu tasarım konseptini geliştiren bilim adamı olarak Sputnik'in küresel formunu teorik olarak temellendirdi.
Valentin Glushko
Roket motorları konusunda baş mühendis olarak R-7 roketinin itki sistemlerini tasarladı.
Nikolai Pilyugin
Güdüm ve kontrol sistemlerinden sorumlu bilim insanı olarak Sputnik'in doğru yörüngeye oturmasını sağladı.
Mstislav Keldysh
Sovyet matematikçi olarak yörünge hesaplamalarında kilit rol oynadı ve "uzay fiziği" araştırmalarını yönetti.
Sovyet bilim insanları, Sputnik 1'in bu kadar küçük ve basit olmasının bile büyük bir mühendislik başarısı olduğunu belirtmişlerdir. Dönemin teknolojik kısıtlamaları göz önünde bulundurulduğunda, uzaya herhangi bir cismi göndermek bile inanılmaz bir başarıydı.
SPUTNİK'İN MİMARLARI: BİLİM İNSANLARI VE HAYATLARI
Sergey Korolyov (1907-1966)
Sovyet uzay programının başındaki "Baş Tasarımcı" olarak Sputnik 1 ve 2'nin geliştirilmesini yönetti. Ayrıca Vostok programıyla ilk insanlı uçuşun (Yuri Gagarin, 1961) da mimarıydı. 1930'lardan itibaren roket mühendisliği ile ilgilendi ve II. Dünya Savaşı sonrası V-2 benzeri roketler üzerinde çalıştı. Hiç emekli olmadı, 14 Ocak 1966'da Moskova'da ameliyat komplikasyonları nedeniyle hayatını kaybetti.
Mikhail Tikhonravov (1900-1974)
Uydu konsepti ve yapısal tasarımın fikir babası olarak Sputnik 1'in küresel formunun teorik temelini attı. Ayrıca Sputnik 2'nin hazırlanmasında önemli rol oynadı. 1920'lerden itibaren uçak mühendisliği yaptı, 1940'lardan sonra roket ve uydu araştırmalarına geçti. 1970'te emekli oldu ve 4 Mart 1974'te Moskova'da hayatını kaybetti. Sovyet yapay uydu programının en kritik teorisyenlerinden biri kabul edilir.
Valentin Glushko (1908-1989)
Roket motorlarının baş mühendisi olarak Sputnik'i taşıyan R-7 roketindeki motorların geliştirilmesini yönetti. Daha sonra Proton ve Energia roketlerinin motorlarını tasarladı. 1930'lardan itibaren roket motorları üzerine çalıştı ve SSCB'de sıvı yakıtlı motorların öncüsüydü. Emekli olmadı, ölümüne dek görevde kaldı ve 10 Ocak 1989'da Moskova'da hayatını kaybetti. SSCB'nin en güçlü motorlarını geliştiren kişi olarak hatırlanır.
Bu bilim insanları, Soğuk Savaş döneminde kimlikleri gizli tutularak çalıştılar ve ancak Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra isimleri ve katkıları tam olarak dünyaya duyuruldu.